Шыңжаң астрономиялық обсерваториясының зерттеушісі Жаркын Есенбек “Ұлттық озат қызметкер” құрметті атағына ие болды.
2025 жылғы 28 сәуірде Қытай Кәсіподақтар жалпы ұлттық қауымдастығының 100 жылдығын мерекелеу және еңбек ерлері мен озат қызметкерлерді марапаттау жиналысы Бейжіңде салтанатты түрде өтті. Қытай Ғылым академиясы Шыңжаң астрономиялық обсерваториясындағы жұлдыздардың қалыптасуы мен эволюциясы тобын басқаратын, екінші дәрежелі зерттеуші, доктор жетекшісі Жаркын Есенбекке ҚКП Орталық Комитеті мен Мемлекеттік Кеңес атынан “Ұлттық озат қызметкер” атағы берілді. 29-30 сәуір күндері ол Шыңжаңдағы еңбек ерлері мен озат қызметкерлерді марапаттау жиналысына қатысты.
Жаркын Есенбек ұзақ жылдар бойы астрономияны электрмен атып зерттеу саласында зерттеу жүргізіп, Шыңжаң астрономиялық обсерваториясының дамуына маңызды үлес қосты. Сала жетекшісі ретінде ол Наньшаньдағы 25 метрлік радиотелескопты пайдаланып, Қытайдағы алғашқы “сантиметрлік диапазондағы молекулалық спектрлік бақылау жүйесін” құрып, командасымен бірге халықаралық деңгейдегі 1.3 см диапазондағы спектрлік бақылау жүйесін ойлап тапты. Ол басқаратын жұлдыздардың қалыптасуы мен эволюциясы тобы молекулалық бұлттар мен жұлдыздардың пайда болуы саласында бірқатар маңызды жетістіктерге жетті: ол алғаш рет формальдегид молекуласының Галактика бойындағы спектрлік картасын жасап шықты; жұлдыз қалыптасу аймақтарындағы газдың ішкі ағымын зерттейтін жаңа әдісті ұсынды; формальдегид молекуласын пайдаланып температураны өлшеудің жаңа әдісін жасады; сондай-ақ жұлдыз пайда болатын аймақтардағы жылыну механизмін ашты. Бұл нәтижелер халықаралық астрономия оқулықтарына енгізілді.
Докторлық жетекші ретінде Жаркын Есенбек Шыңжаң астрономиялық обсерваториясында көптеген талантты жас ғалымдарды тәрбиелеп шығарды. Оның шәкірттері бірнеше рет ұлттық және аймақтық маңызды зияткерлік бағдарламаларының қолдауына ие болды. Топ басшысы ретінде ол халықаралық жоғары деңгейлі мамандар мен шетелдік студенттерді тартуға белсенді қатысып, Шыңжаң астрономиялық обсерваториясының халықаралық ғылыми-зерттеу мекемесіне айналуына өз үлесін қосты.
Марапат алғаннан кейін Жаркын Есенбек бұл үлкен құрметтің жеке басына ғана емес, сонымен бірге елінің батысындағы астрономия ісіне аянбай еңбек етіп жатқан барлық әріптестеріне тиесілі екенін айтты. Алдағы уақытта ол 110 метрлік толық қозғалмалы радиотелескоп құрылысы жобасын мүмкіншілік ретінде пайдаланып, командасын бастап жұлдыздардың қалыптасуы мен эволюциясы саласындағы зерттеулерді одан әрі тереңдетіп, бақылау мүмкіндігін жетілдіріп, халықаралық алдыңғы қатарлы ғылыми мәселелерге назар аударуға және жұлдыздардың пайда болуы мен тіршіліктің шығу тегі сияқты маңызды бағыттарда түпнұсқалық жаңалықтар ашуға ұмтылуға ниетті.
